De oorsprong van kruidnoten: hoe ze een essentieel onderdeel van het sinterklaasfeest werden

Kruidnoten zijn een van de favoriete lekkernijen van de Sint. Ze maken deel uit van de feestvreugde die we elk jaar samen met de Goedheiligman beleven. Maar waar komen deze knapperige, kruidige bolletjes eigenlijk vandaan? En hoe zijn ze zo’n belangrijk onderdeel van dit feest geworden? Wij gingen in gesprek met Sinterklaas zelf en laten hem jullie meenemen op een reis door de tijd, want hij was er natuurlijk zelf bij toen het allemaal begon.

Oorsprong van kruidnoten

De geschiedenis van de kruidnoten gaat terug tot de tijd dat Sinterklaas nog als bisschop van Myra door de straten liep, lang voordat hij zijn vertrouwde schimmel kreeg en er überhaupt sprake was van Pieten. Destijds gaven mensen elkaar wel al geschenken en lekkernijen om de winter door te komen. In die tijd was het echter nog niet zo vanzelfsprekend dat je zomaar iets lekkers kon krijgen – de meeste mensen hadden daar gewoonweg niet de middelen voor. Snoep en gebak waren echte luxeartikelen, iets voor de koningen en de rijken.

De eerste vormen van wat we nu kruidnoten noemen, begonnen toen bakkers specerijen begonnen te mengen in hun deeg. Deze specerijen kwamen vanuit verre landen naar Europa en waren destijds kostbaar en bijzonder. Ze brachten warmte en smaak in de donkere wintermaanden. De geur van deze kruiden was als magie: het vulde de huizen en kerken en het bracht mensen samen. De allereerste kruidnoten leken echter nog niet op de knapperige bolletjes die jullie nu kennen, maar waren meer te vergelijken met kleine stukjes gekruid brood.

Kruidnoten als onderdeel van het sinterklaasfeest

Jullie vragen zich misschien af hoe deze gekruide lekkernijen nu precies verbonden raakten met het sinterklaasfeest. Wel, dat is een verhaal waar de Sint zelf een grote rol in speelde. Rond de 18e eeuw begon men hem meer en meer te eren. In de straten van Nederland en Vlaanderen verzamelden mensen zich om liedjes te zingen, gedichten voor te dragen en samen zijn naamdag te vieren. En natuurlijk hoorde daar iets lekkers bij om de feestvreugde te vergroten.

Sinterklaas heeft altijd geloofd dat het belangrijk is om iets terug te geven en anderen te verblijden. Daarom liet hij zijn helpers, die wij tegenwoordig kennen als Pieten, kruidige lekkernijen uitdelen aan de kinderen. De bakkers gingen aan de slag en gebruikten hun specerijen en zoete degen om kleine, ronde koekjes te maken die makkelijk strooibaar waren. Zo ontstond de traditie van het strooien van kruidnoten. De kinderen moesten er goed hun best voor doen om ze te vangen, wat de vreugde en spanning van het feest nog groter maakte.

De magie van de speculaaskruiden

De unieke smaak van kruidnoten komt door een bijzondere mix van speculaaskruiden en dat is geen toeval. In zijn tijd als bisschop van Myra was de specerijenhandel belangrijk. Deze handel bracht al vroeg exotische kruiden uit verre streken naar onze contreien. De kruiden in kruidnoten, zoals kaneel, kruidnagel, nootmuskaat en gember, zijn stuk voor stuk specerijen die een lange reis hebben gemaakt voordat ze in Europa werden gebruikt. Door deze specerijen te mengen met suiker en deeg, werden de koekjes niet alleen een lekkere traktatie, maar ook een beetje bijzonder. Het verhaal erachter was bijna magisch. Het gaf de Sint en zijn Pieten de mogelijkheid om de donkere decemberdagen op te fleuren en iets feestelijks te brengen. En dat doen we vandaag de dag nog altijd, met dezelfde heerlijke geur die zich door de straten en huizen verspreidt zodra de eerste zakken kruidnoten weer open worden getrokken.

Recept is door de eeuwen veranderd

Hoewel kruidnoten al eeuwenlang deel uitmaken van de sinterklaasviering, zijn ze door de jaren heen wel wat veranderd. In het begin waren ze minder zoet en wat taaier. Maar met de komst van nieuwe technieken en recepten werden ze steeds knapperiger en kregen ze hun ronde vorm die jullie nu zo goed kennen. De Sint zag ook hoe bakkers steeds creatiever werden met de kruidnoten. Niet alleen werden er verschillende soorten speculaaskruiden gebruikt, maar ook suikers en honing om de smaak te verrijken. Tegenwoordig zijn er zelfs kruidnoten met allerlei bijzondere smaken, bijvoorbeeld met de smaak van chocolade of met karamel en zeezout. De verscheidenheid is enorm, maar de essentie blijft hetzelfde: kruidnoten staan voor de warmte en gezelligheid van het sinterklaasfeest.